Bu gün dünyada Məlumatların Mühafizəsi Günü kimi qeyd olunur. Günümüzdə bütün sahələrdə informasiya texnologiyaları geniş tətbiq olunur, proseslər avtomatlaşdırılır. Müxtəlif təyinatlı informasiya sistemlərində böyük həcmdə fərdi məlumatların toplanması və işlənməsi şəxslərin fərdi məlumatlarının mühafizəsi üçün hüquqi, texniki və təşkilati tədbirlərin görülməsini labüd edir.
AZƏRTAC xəbər verir ki, 1981-ci ildə məhz yanvarın 28-də Avropa Şurası “Fərdi məlumatların avtomatlaşdırılmış qaydada işlənilməsi ilə əlaqədar şəxslərin qorunması haqqında” konvensiya (108 saylı konvensiya) qəbul edib. Bu günün qeyd olunmasında məqsəd fərdi məlumatların mühafizəsinin əhəmiyyətini vurğulamaq, fərdi məlumatların mülkiyyətçi və operatorlarının öhdəliklərinə, o cümlədən subyektlərinin hüquqlarına diqqəti cəlb etməkdir.
Azərbaycan Avropa Şurasının həmin konvensiyasına 2009-cu ildə qoşulub. 2010-cu ildə isə milli səviyyədə fərdi məlumatların toplanılması, işlənilməsi və mühafizəsi ilə bağlı münasibətləri tənzimləyən “Fərdi məlumatlar haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu qəbul edilib.
Ölkəmizdə beynəlxalq təcrübə nəzərə alınmaqla bu sahədə hüquqi islahatlar davam etdirilir. Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat Nazirliyi, eləcə də digər məsul dövlət qurumlarının nümayəndələrinin iştirakı ilə yüksəksəviyyəli işçi qrup formalaşdırılıb, qanun layihəsi hazırlanıb.
Fərdi məlumatların toplanılması və işlənilməsinin hüquqi bazasının yaradılması, onun daim təkmilləşdirilməsi istiqamətində dünyanın müxtəlif ölkələrində tədbirlər görülməkdədir. 25 may 2018-ci il tarixində Avropa İttifaqının Ümumi Məlumatın Mühafizəsi Qaydaları (GDPR) qüvvəyə minib. Ölkəmizdə də beynəlxalq təcrübəni nəzərə almaqla fərdi məlumatların qorunması istiqamətində bir sıra hüquqi islahatlar aparılır.
Fərdi məlumatlarınızın mühafizəsinin gücləndirilməsi üçün tövsiyə olunur:
– Şəxsiyyət vəsiqəsi, bank kartı və əlaqə məlumatlarınız kimi fərdi məlumatlarınızı tanımadığınız şəxs və ya şəxslərlə, həmçinin sosial media hesablarınızda paylaşarkən diqqətli olun;
– Şübhəli keçidlərə daxil olmayın və tanımadığınız nömrələrdən gələn zənglərə və mesajlara cavab verməkdən çəkinin;
– Rəsmi qurum, təşkilat və ya şirkətlərin sizdən telefon zəngi vasitəsilə müxtəlif fərdi məlumatlar tələb etməyəcəyini unutmayın;
– İstifadə etdiyiniz proqramların və sosial media hesablarının məxfilik parametrlərini diqqətlə nəzərdən keçirin;
– Fərdi məlumatlarınızın yer aldığı hesablarınıza məxsus şifrələrinizi gücləndirin: şifrə idarəetmə tətbiqləri ilə (məs., “Google Password Manager”, “LastPass”, “1Password” və s.) güclü, unikal və təsadüfi şifrələr yaradın. Eyni zamanda, mütəmadi olaraq şifrələrinizi yeniləyin.
Elektron poçt, bank və sosial şəbəkə hesablarınızda ikimərhələli təsdiqləmədən (2FA) istifadə edin. Ən son təhlükəsizlik parametrlərinə sahib olmaq üçün cihazlarınızda proqram təminatı yeniləmələrini gecikdirməyin;
– Təhlükəsizlik bildirişlərinin əlçatanlığını yoxlayın, çünki bu bildirişlər sistem xətalarını əvvəlcədən müəyyən edərək aradan qaldırmağa kömək edir;
– Lisenziyalı antivirus və “anti-malware” proqramlarından istifadə edin. Cihazlarınızı zərərli proqramlardan qoruyun ki, şəxsi məlumatlarınız təhlükəyə düşməsin;
– Şifrəsiz ictimai “Wi-Fi” şəbəkələrindən istifadə edərkən ehtiyatlı olun və cihazlarınızda şəbəkəyə avtomatik qoşulma funksiyasını deaktiv edin.
– Cihazınızda “Bluetooth”u istifadə etmirsinizsə, söndürülmüş vəziyyətdə saxlayın;
– İtirilmə, silinmə, bloklanma və ya dəyişdirilmə hallarında məlumatlarınızı bərpa edə bilmək üçün hər zaman məlumatların ehtiyat nüsxələrini yaradın;
Məlumatlarınızın təhlükəsiz bulud xidmətində və ya xarici yaddaş qurğularında saxlanılması onların bərpa olunması zamanı kömək olacaq.
